De Dharma-Lotus Visie

Siddhartha Gautama is de persoon die wij tegenwoordig kennen als ‘de Boeddha’. Hij leefde in het gebied zuid-Nepal, noord-oost India ongeveer 2.500 jaar geleden. Deze persoon is de grondlegger van het boeddhisme en heeft in de 40 jaar dat hij leraar was vele lezingen gegeven die allemaal uiting waren van zijn filosofie die hij ‘Dharma’ noemde. Dharma betekent: “de Wet van de Natuur”, en alles en iedereen is onderhevig aan de Dharma, daar is geen ontkomen aan. Toch is dat nu juist wat we proberen te doen, ontkomen aan de Wet van de Natuur en daarom ervaren wij lijden. Heel eenvoudig omschreven bestaat de Dharma uit 3 wetmatigheden (de 3 Dharma’s):
  • alles heeft een ontstaan en verandert weer een keer
  • niets staat op zichzelf, alles heeft een bepaalde samenhang met andere dingen
  • zodoende is er niks dat een zelfstandig en individueel karakter heeft
Iedere keer dat wij iets doen dat tegen deze wetmatigheden ingaat zullen wij dit ervaren als lijden (angst, pijn, verdriet, teleurstelling, jaloezie, spijt, etc…). Iedere keer dat wij geheel in lijn van deze wetmatigheid handelen zullen we in balans blijven. En dat is een belangrijke kernwaarde in het boeddhisme:

Kom in Balans en Blijf in Balans

Hiermee wordt echter niet gezegd dat het handelen bepalend is voor ons lijden. De intentie tot ons handelen is bepalend. Zodoende kent het boeddhisme geen rijtje van goed of fout handelen. Er bestaat echter wel een goede of een slechte intentie tot handelen.

Dharma-Lotus en de Satipatthãna sutta

Hoe je in balans komt en blijft heeft de Boeddha 40 jaar lang onderwezen en in Soetra’s (sutta’s) uitgelegd. De Satipatthãna sutta is zo mogelijk de meest omvattende sutta die er is. Alles wat daar in staat resoneert met dat wat Dharma-Lotus doet. Andersom gezegd: Vraag ons van Dharma-Lotus wat wij doen en waarom we dit doen en dan verwijzen wij naar de Satipatthãna sutta.

In de Satipatthãna sutta is helder geformuleerd en uitgelegd waarom een mens lijdt en wat een mens kan doen om uit dit lijden te komen. Bij Dharma-Lotus werken wij met deze visie, het begint bij deze visie en het eindigt met deze visie. Wij bieden geen Tantra aan voor een beter seksleven, maar omdat je middels de Tantra in balans kan komen én blijven. Wij bieden geen yoga of slowjogging aan als lichaamsbeweging, maar omdat je hiermee in balans kunt komen én blijven. Geheel zoals het in de Satipatthãna sutta beschreven staat zonder dat wij er iets bij verzonnen hebben.

De Satipatthãna sutta is een zéér krachtige en zeer heldere tekst die het gehele proces van de mens beschrijft. Bij Dharma-Lotus faciliteren wij, zodat jij zelf aan de slag kunt. Dat kan met meditatie, mindfulness, tantra, yoga, massage en slowjogging.

De oorspronkelijke Satipatthãna sutta kun je hier lezen en in de pali-canon:(Majjhima-Nikãya 10). Wij hebben er een bewerking van gemaakt waarin de herhalingen (refrein) eruit hebben gehaald en de sutta beschrijvend hebben opgeschreven. De cursieve delen zijn teksten van onszelf waarin we beschrijven waarom een bepaald deel van de sutta ons geïnspireerd heeft.

Satipatthãna sutta (een bewerkte versie)

De Satipatthãna sutta (“4 Vormen van Cultiveren van Aandacht”) is een directe weg om uit het lijden te komen, het vinden van een juiste levenshouding en het bereiken van verlichting. Deze 4 vormen zijn:
  • observeer aandachtig het fysieke lichaam
  • observeer aandachtig de gevoelens
  • observeer aandachtig de geest
  • observeer aandachtig de mentale factoren
Laten we elk van deze nader gaan bekijken:

aandachtig observeren van het fysieke lichaam

Zoek een plek op waar je alleen bent en ga in een comfortabele meditatiehouding zitten. Concentreer je nu op je ademhaling zonder deze te gaan veranderen; observeer de inademing als je inademt en observeer de uitademing als je uitademt. Is je ademhaling snel, observeer dat hij snel is, is hij langzaam observeer dat hij langzaam is. Ga hem niet sturen en niet tellen. Observeer de ademhaling zoals deze is.

Wees mindful als je niet in meditatiehouding zit. Observeer datgene je doet: als je loopt observeer dat je loopt. Als je zit observeer dat je zit. Hoe je je lichaam ook gebruikt, observeer het en doe dit neutraal, of merk op wanneer je ergens iets van vindt. Zowel als je alleen bent maar ook als je in contact bent met anderen. Probeer altijd en overal mindful te zijn tijdens elke handeling van het lichaam, hoe groot of hoe klein deze ook is.

Als je aandachtig het fysieke lichaam op deze wijze neutraal observeert zul je gaandeweg enkele eigenschappen gaan herkennen die een universele wetmatigheid (Dharma) zijn:

  • merk op dat alles op een gegeven moment ontstaat
  • merk op dat alles op een gegeven moment weer verandert
Enkele oefeningen in de sutra

Ga in meditatiehouding zitten en observeer het fysieke lichaam met betrekking tot de elementen: in het lichaam zijn de elementen Aarde (tanden, botten), Water (bloed, urine), Vuur (vertering) en Lucht (in de lichaamsholtes) te herkennen.

Ga in meditatiehouding zitten en observeer het fysieke lichaam van onder tot boven en terug. Observeer de buitenkant met huid, haren, nagels en tanden. Observeer de binnenkant met spieren, pezen, botten, beenmerg, organen, darmen, poep, gal, slijm, pus, bloed, zweet, vet, tranen, talg, speeksel, snot, gewrichtsolie en urine.

Ga in meditatiehouding zitten contempleer hoe je lichaam eruit zal zien 1 dag na overlijden, 2 dagen en 3 dagen na overlijden. Het lichaam welke je zo verzorgd en gekoesterd hebt. Zie dit lichaam vergaan en opgenomen worden door de aarde.
Dharma-Lotus visie:

Aandachtig én neutraal zijn in je handelingen. Ga dus niet multitasken; als je meerdere handelingen tegelijk doet kun je niet aandachtig zijn, want je aandacht kan zich niet verdelen. Doe de dingen op een rustig tempo, het heeft geen haast. Pas dan kun je waarnemen wat er allemaal in het lichaam gebeurt. Slowjoggen en de Kum-nye yoga zijn daar hele mooie uitvoeringen van. Maar ook als je een massage ondergaat kan je heel goed waarnemen welke processen zich afspelen in het fysieke lichaam.

Wees neutraal. Doe de handeling omdat deze van belang is, niet vanuit gewoonte of een conditionering. Wees niet bang raar aangekeken te worden als je de handeling doet en wees niet bang als je de handeling juist niet doet.

aandachtig observeren van gevoelens

Zoals je het fysieke lichaam neutraal kunt observeren, zo kun je ook je gevoelens neutraal observeren. Qua gevoelens zijn er 3 smaken:
  • aangename gevoelens
  • onaangename gevoelens
  • gevoelens die niet aangenaam en niet onaangenaam zijn
Observeer ook of het een fysiek gevoel is of een niet-fysiek gevoel. Observeer het en doe dit neutraal zowel als je alleen bent maar ook als je in contact bent met anderen.
Dharma-Lotus visie:

Ga niet vluchten en ga niet jagen. Ga niet iets doen om een gevoel te ontlopen maar observeer het gevoel. Ga geen handeling doen om juist een gevoel te ervaren, waarom die begeerte naar dat gevoel? Besef wat een fysiek gevoel is en een niet-fysiek gevoel. Precies dit is de reden waarom wij Tantra massages aanbieden. Bij ons kan je niet vluchten voor een onaangenaam gevoel want de Kum-nye Tantra drukt je met je neus er middenin. Hoewel je ze zeker zult ervaren, denk niet dat je bij ons fijne en prettige gevoelens kunt gaan aanvragen op bestelling. Zo werkt de Kum-nye niet. Gevoelens komen en gaan. Ze vast willen houden, ontwijken of op willen wekken, brengt onrust.

aandachtig observeren van de geest

De geest is 1 van de 6 zintuigen. De overige 5 zintuigen (ogen, oren, tong, neus en tastzin) kunnen alleen in het Nu waarnemen en ook alleen datgene wat er werkelijk is. De geest kan dingen uit onze herinnering terughalen en kan fantasieën creëren. Ook als deze onwerkelijk zijn. Dat maakt het observeren van de geest er niet makkelijker op en vereist het een scherpe concentratie, neutraliteit en observatievermogen.
  • weet wanneer de geest uit je herinnering tapt
  • weet wanneer de geest een fantasie creëert
  • weet wanneer de geest verstrooid is
  • weet wanneer de geest boos is of gevuld met haat of jaloezie
  • weet wanneer de geest een richting op gaat
Observeer de geest en doe dit neutraal. Zowel als je alleen bent maar ook als je in contact bent met anderen.
Dharma-Lotus visie:

Er zijn veel technieken en visies waarin de geest óf sterk ontwikkeld wordt óf als een hinder wordt gezien. De geest is uitermate belangrijk in slechts een beperkt aantal taken. Wij zijn echter geneigd de geest veel meer taken te geven waarin hij onbelangrijk is; we willen bijvoorbeeld overal wat van vinden. Het is dus belangrijk de geest te leren scherpen en focussen in datgene wat van belang is. Dit vraagt een sterk concentratievermogen en de kunde van neutraal zijn. Dit aspect doorklinkt in alles wat wij doen. Ook, of juist vooral, in de tantra is dit van het grootste belang.

aandachtig observeren van de mentale factoren (Dharma’s)

Bij het observeren van het fysieke lichaam zijn we al direct in aanraking gekomen met de universele wetmatigheden, ook wel de Dharma’s genoemd. De Dharma's zijn de wetmatigheden of waarheden waar alles in ons lichaam en het universum op reageert. Er zijn 3 basale Dharma’s:
  • alles heeft een ontstaan en verandert weer een keer
  • niets staat op zichzelf, alles heeft een bepaalde samenhang met andere dingen
  • zodoende is er niks wat een zelfstandig en individueel karakter heeft
Als je deze waarheden volledig begrijpt, zowel in je hoofd (Sutta-Maya-Pañña), in je ervaringen (Cinta-Maya-Pañña) en tot diep in je tenen (Bhãvana-Maya-Pañña) dan zal je van het lijden geen last hebben en ben je verlicht. Echter, er zijn hindernissen (mentale factoren) die ervoor zorgen dat er wél lijden is. Dit komt voort uit de onwetendheid (het tegenovergestelde van Dharma). De 3 grote onwetendheden zijn:
  • dingen zijn blijvend, ik wil dat dit blijvend is en niet verandert
  • dit staat los van dat, dit heeft geen oorzaak en heeft ook geen gevolg
  • ik ben ik en jij bent jij, dat blijft zo en verandert niet
Dharma-Lotus visie:

Dit is een hele lastige, want hier moeten we onderscheid leren maken tussen dat wat wij geloven/belangrijk vinden/onze waarheid en de universele waarheden (Dharma's). En soms liggen die mijlenver uiteen en soms is het lastig te (h)erkennen dat we er jarenlang naast zaten. Alles wat wij aanbieden is hierop gericht. Voornamelijk de Mindfulness, maar ook de meditatie.
Willen wij de mentale factoren neutraal observeren dan zul je enkele hindernissen op je pad tegenkomen. Deze worden de 5 hindernissen genoemd:

de 5 hindernissen

Er zijn 5 hindernissen die ervoor zorgen dat wij in onze begeerte en verlangens blijven hangen en zodoende de Dharma niet kunnen ervaren. Deze hindernissen zijn:
  • verlangen
  • boosheid
  • sloomheid
  • piekeren en malen
  • twijfel
Als je in één van deze hindernissen zit, weet dat je er zit. Vecht er niet tegen, verdring het niet, negeer het niet, camoufleer het niet, gooi er geen positief sausje overheen maar overdrijf het ook niet. Observeer zoals het zich aandient, observeer hoe jij het ervaart, observeer wat het met je doet.
Dharma-Lotus visie:

Dit maakt het weer makkelijk. De basis van elke hinder wij ervaren is altijd één van deze 5. Toch zijn we geneigd alles en iedereen erbij te halen als mogelijke oorzaak van onze hinder en kunnen zodoende door de bossen de bomen niet meer zien. Maar als je echt de moeite neemt dit rijtje van 5 te onderzoeken besef je dat het klopt en dat de oorzaak van onze hinder ook altijd in onszelf ontstaat. Let wel; dit heeft niks te maken met schuld of geen schuld maar met oorzaak en gevolg. Dat de oorzaak in jou zit wil niet zeggen dat de schuld bij jou ligt.
de 5 geledingen van het toe-eigenen

De 5 geledingen van toe-eigenen zijn de 5 Khanda’s, ofwel de 5 voedingsbronnen voor het ego. Zolang deze blijven bestaan en met elkaar samenwerken blijven we in ons ego en zodoende in onze onwetendheid en kunnen we de Dharma niet ervaren. Deze 5 geledingen zijn:
  • rüpa: materie of fysieke vorm
  • vedanã: gewaarwording
  • sañña: cognitie
  • sankhara: conditioneringen/drijfveren
  • viññana: perceptueel bewustzijn
Weet wat je fysieke lichaam is en wat niet. Als je iets fysieks ervaart, weet dat het fysiek is. Als je een gewaarwording ervaart, weet dat het een gewaarwording is. Ervaar dat het opkomt en weer vergaat, ervaar dat het in samenhang is met andere geledingen, weet dat het een oorzaak en een gevolg heeft.
Dharma-Lotus visie:

Het lichaam bestaat uit 5 grote processen die los van elkaar staan maar elkaar ook zeer sterk beïnvloeden. Als geheel geven ze de indruk dat er een individueel karakter is; een ik. Daarom is het zo belangrijk elk onderdeel apart te observeren. Veel van wat wij aanbieden heeft betrekking op dit onderzoek. Dat lukt niet in een middag en daarom bieden wij meerdaagse retraites aan op ons eigen retraitecentrum Ekãyano in Frankrijk waar je in alle rust dit onderzoek kunt doen.
de 6 zintuigen

Wat is het verschil tussen geluid en horen, tussen beeld en zien? We zeggen snel: “dat is een rot geluid”, terwijl het geluid slechts het geluid is en wij nadat we het gehoord hebben er een interpretatie (viññana: perceptueel bewustzijn) van gemaakt hebben: Rot geluid. Maar de zintuigen nemen slechts waar wat er zich aandient:
  • het oog neemt zichtbare vormen waar
  • de oren nemen hoorbare geluiden waar
  • de neus neemt waarneembare geuren waar
  • de tong neemt smaken waar
  • de tastzin neemt aanraking waar
  • de geest neemt de objecten van de geest waar
Bij elk zintuig, weet dat als een zintuig een waarneming doet, dit een binding is. Als je oren iets horen, weet dat je geluid hoort en weet dat je cognitie een binding aangaat met zowel het geluid als de herkomst van het geluid. Zodra we een conditionering hebben zal er een interpretatie plaatsvinden van het geluid wij waarnemen. Weet dus wanneer je een verbinding aangaat, weet wanneer je geen verbinding aangaat.
Dharma-Lotus visie:

Waarom leggen wij zo vaak de oorzaak buiten onszelf? Juist hierom. De vorm is niet lelijk maar onze interpretatie op dat wat het oog waarneemt kleurt het lelijk. Maar dat wat wij waarnemen, ongeacht hoe, is altijd neutraal. En daarom kunnen wij nooit de oorzaak buiten onszelf neerleggen. Eigenlijk is alles wat wij aanbieden hierop gericht, maar de Tantra bij uitstek. Bij de Tantra ben je met 2 personen en de wisselwerking en de verschillende sensaties kunnen heel snel geïnterpreteerd worden. Maar wat ervaar je binnen de Tantra als je echt alleen maar neutraal waarneemt?
de 7 factoren van ontwaken

Als wij naar onszelf kijken is het mogelijk de dharma te zien. Deze dharma kan echter overschaduwd worden door de 5 hindernissen, de 5 geledingen van toe-eigenen en de 6 zintuigen. Zodra we de werking en het proces van deze hebben ingezien kunnen we de rust ervaren om de dharma zelf waar te nemen. En zodra je de dharma gaat waarnemen op de niveaus van Sutta-Maya-Pañña, Cinta-Maya-Pañña en Bhãvana-Maya-Pañña ontwaken wij. Dit ontwaken kent 7 verschillende opeenvolgende factoren:
  • opmerkzaamheid
  • inzet en energie
  • het onderzoeken van de gewaarwordingen
  • vreugde
  • concentratie
  • balans
  • gelijkmoedigheid
Als er geen opmerkzaamheid of inzet is, weet dat het er niet is. Is het er wel, weet dat het er wel is. Wees dus eerlijk tegen jezelf. Als je geen concentratie in je meditatie hebt, werk aan je concentratie. Ervaar je geen balans? Dan is deze sutta heel belangrijk voor je.
Dharma-Lotus visie:

Iedereen doorloopt dezelfde processen en iedereen volgt hetzelfde pad, alleen iedereen doet het op een andere manier. Dit zijn de 7 herkenningspunten die je onderweg tegenkomt. Dat is handig voor ons als leraar. Daarnaast kunnen ze ook een enorme afleiding zijn en een valkuil worden omdat we het gaan koesteren. Het kan een nieuwe begeerte creëren naar een 'hoger Ik' en de illusie wekken dat je 'er al bent'.
de 4 edele waarheden

Naast de 3 universele wetmatigheden zijn er nog andere Dharma’s zoals de 4 edele waarheden. Deze ga je in het dagelijks leven steeds meer herkennen op alle vlakken.
  • 1e edele waarheid: Dhukka - het leven bestaat uit lijden
  • 2e edele waarheid: Samudaya - al het lijden heeft een oorsprong
  • 3e edele waarheid: Nirodha - de oorsprong van het lijden ligt altijd bij jou
  • 4e edele waarheid: Magga - er is een manier dit lijden te doen stoppen (het 8-voudige pad)
Herken deze 4 edele waarheden bij jezelf, in jezelf. Maar ook bij anderen, in hen.
Dharma-Lotus visie:

De 4 edele waarheden zijn tegelijk een test (wat kan jij aannemen en wat niet), een leidraad en een instrument. Elke waarheid heeft zijn eigen karakter, technieken en oefeningen. Onze begeleiding is altijd in kleine groepen zodat we veel 1 op 1 kunnen werken en datgene kunnen aanbieden wat bij jou past op dit moment. Het pad is voor iedereen hetzelfde, maar niet iedereen zit op hetzelfde stuk van het pad, en niet iedereen ervaart het pad op dezelfde manier. Wij bieden dus maatwerk aan en werken daarom in kleine groepen.
het 8-voudige pad

Dit is de manier om van het lijden verlost te raken. Door middel van deze levenshouding kun je los komen van de bronnen van het lijden en verlicht raken. Gautama de Boeddha geeft aan het einde van deze sutta aan hoe lang het hele proces naar verlichting duurt en geeft aan dat dit 7 jaar kan zijn maar ook 7 dagen of het hele leven. Tegelijk zegt hij dat het onbelangrijk is, dat dingen hun tijd nodig hebben zonder te weten hoe lang.
Dharma-Lotus visie:

Zie dit verlicht raken niet als doel, het is slechts een bijkomstigheid. Staar je niet blind op beter worden, gezonder worden, bewuster worden of op spirituele groei. Denk niet in termen als: ‘dit gaat lang duren”. Ervaar je balans, kom in balans en blijf in balans. Op ons retraitecentrum Ekãyano doen we precies dit; de persoon de kans geven alle tijd te hebben voor zijn proces. Ieder persoon is anders, iedereen ervaart het proces anders en zodoende is onze begeleiding per persoon anders. Wij werken zodoende altijd in kleine groepen met een individuele aanpak.
Bronnen
We hebben gebruik gemaakt van 4 verschillende Nederlandse vertalingen van de Satipatthãna sutta, te weten:
  • Bhikkhu Anãlayo
  • Jan de Breet en Rob Janssen
  • Frits Koster
  • Dhammajoti